گیاه گل گاوزبان ایرانی به طور خودرو، منحصراً در دامنهٔ کوههای البرز به عمل میآید و تاکنون اهلی نشده و قابل کشت نیست. گل گاوزبان مقوی روح و اعضای رئیسه بدن بوده، حواس پنجگانه انسان را تقویت میکند. گل گاوزبان شکم را نرم و کیسه صفرا را باز میکند، اخلاط سوخته سوداوی را از معده خارج و عوارض آن را از بین میبرد. از دیگر خواص گل گاوزبان این است که جوشانده آن همراه با داروهای دیگر جهت سرسام (مننژیت)، برسام (ورم حجاب حاجز)، مالیخولیا، جنون و رفع حواس پرتی مفید میباشد. جوشانده گل گاوزبان نشاط آور بوده رنگ رخسار را باز میکند. یکی دیگر از خواص گل گاوزبان این است که، سینه را نرم میکند، تنگی نفس و درد گلو را تسکین میدهد. یکی از خواص گل گاوزبان این است که، دلهره و وحشت را از بین میبرد و غم و غصه را کم میکند و برای کسانی که با خود حرف میزنند سودمند میباشد. جوشانده گل گاوزبان با عسل جهت تنگی نفس تجویز شده است. از دیگر خواص گل گاوزبان این است که، جویدن برگ تازه گل گاوزبان جهت درمان جوشهای چرکی دهان اطفال، برفک، سستی بیخ دندان و رفع حرارت دهان نافع است. مقدار خوراک گل آن دو مثقال تا پنج مثقال میباشد. عرق گل گاوزبان جهت بیماریهای سوداوی، وسواس و خفقان مفید است.
گل گاوزبان دارای منیزیم بوده و از سرطان پیشگیری میکند. تحقیقات جدید بیانگر این مطلب هستند که عصاره آبی گل گاوزبان دارویی مؤثر و بی خطر برای درمان بیماران مبتلاء به اختلال وسواسی اجباری میباشد. گل گاوزبان دارای موسیلاژ، فلاونوئید ۱۵/۰درصد و آنتوسیانین با آگلیکون دلفینیدین و سیانیدین به میزان ۳۴/۱۳ درصد و به مقدار ناچیز آلکالوئید از دسته پیرولیزیدین است. گل مرغوب گلی است که دارای دم سفید و گلبرگهای بنفش باشد. برگهای تازه گل گاوزبان دارای مقدار زیادی ویتامین C میباشد. همچنین این گیاه دارای شوره نیست، عرق و ادرار را زیاد نمیکند.
جهت مشکلات پوستی، مثل اگزما مصرف میشود. همچنین گل گاوزبان به دلیل داشتن مقدار زیادی کلسیم و آهن و مواد مغذی مثل پتاسیم، روی، ویتامینهای C و B و بتاکاروتن برای خانمهایی که دچار کمبود این مواد ضروری هستند مفید میباشد. گل گاوزبان به دلیل دارا بودن خواص تسکیندهنده برای درمان بیماریهای عصبی نیز توصیه میشود. گل گاوزبان در عین حال برای درمان افسردگی و بیتعادل روانی ناشی از دورههای قاعدگی و یائسگی مصرف میشود. این گیاه آرام بخش، در درمان جوشهای دهانی و آفت دهانی تأثیر شگرف میگذارد و معمولاً دمنوشهای این گیاه برای سرماخوردگی و در بعضی مواقع سرفههای خشک در فصل سرما جوشاندهای قدرتمند و مرهمی قوی است. این گیاه دارویی باعث کاهش تب میشود و در تمام موارد تب مثل سرخک، مخملک، آبله، کهیر و تبهای دیگر میتواند مفید باشد.[۲]
خارخسک در آب و هوای گرم و حتی در کویرها دیده میشود.
خارخاسک گیاهی است علفی، یک ساله، دارای ساقههای خوابیده با انشعابات گسترده بر سطح خاک و پوشیده از تار که برگ و ساقههای جوان آن را تارهای ظریف ابریشمی میپوشاند. برگهای آن متقابل غالباً نامساوی و مرکب از برگچههای کوچک و ریزی است که به تعداد ۶–۳ زوج در طرفین دمبرگ اصلی جای دارند. گلها زرد کوچک و منفرد هستند. میوه آن شیزوکارپ ناشکوفا که در موقع رسیدن قسمتهای پنجگانه آن از هم جدا و پراکنده میشوند. هر یک از این قسمتهای پنجگانه در سطح بیرونی خاردار است. قسمتهای مورد استفاده این گیاه، میوه، دانه، برگ، ریشه و گاهی کلیه اعضای گیاه است ولی بیش از همه میوه آن مورد استفاده قرار میگیرد. رنگ میوههای آن سبز مایل به زرد، بدون بو و با طعم مشخص است.
kharkhasak
میوههای این گیاه را در اواخر تابستان و اوایل پاییز جمعآوری مینمایند. این گیاه پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف کره زمین دارد. به طوری که میتوان آن را در غالب نواحی دنیا مشاهده کرد. ترکیبات شیمیایی گیاه خارخاسک شامل رزین، تاش، روغن ثابت، آلکالوئید، پلی فنلها و مواد معدنی شامل کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، گوگرد، ازت و کلر است. پنج نوع ماده گلیکوزیدی نیز دارد که همه آنها دارای گلوکز است و علاوه بر گلوکز قندهای رامنوز، آرابینوز را هم شامل میشود. خارخاسک به عنوان مدر، دفع کننده سنگهای مجاری ادراری و تقویت کننده قوای جنسی به کار میرود. در طب گذشته برای خارخاسک اثر مدر و دفع کننده سنگهای مجاری ادراری و تقویت کننده قوای جنسی قائل بوده و از آن به عنوان درمان کننده عفونت و التهاب لثه استفاده میشده است. از فراوردههای موجود در بازار میتوان قطره پروستاتان، قطره سنکل و قطره آفرودیت را نام برد منبع:
این گیاه قرنها پیش برای بیماریهایی که در بیشتر موارد مربوط به چشم می شود
قابل استفاده بوده است. معجزه ای که این گیاه در درمان ورم ملتحه چشم و پف
کردن آن و همچنین درد چشم می کند، توسط متخصصان گیاه شناسی به خوبی شناخته
شده است.ساقه گل گندم درد سوزش ناشی از پارگی و بریدگی ها را التیام می
دهد. بهتر است قسمت انتهایی ساقه آن را اطراف نواحی آسیب دیده بمالید.
همچنین از گیاه می توانید برای کمپرس چشم استفاده کنید. یک تکه پنبه را در
جوشانده این گیاه خیس کرده و چشمتان را با آن کمپرس نمایید.
ـ جوشانده این گیاه برای ماساژ صورت و درمان جوش ها و آکنه نیز مفید است.
می توانید برگ ها و گل های این گیاه را بجوشانید هنگامی که در حال جوشیدن
است حوله ای را روی سر خود بیندازید و صورت خود را بالای ظرفی که گیاه می
جوشد به مدت ۱۵ دقیقه نگه دارید بعد از آن صورتتان را با آب سرد بشویید
متوجه می شوید که پوست صورتتان تغییر کرده است.