خواص
درمانى: ۱- آن را نرم بسایید و هر روز کمى بخورید. براى سردمزاجان داروى
خوبى است، بازکننده انسداد مجارى عروق مىباشد، از بین برنده نفخ و گاز
خواهد بود، ذوبکننده اخلاط بلغمى است، خفقان را بهبود مىبخشد، مقوى قلب
است و براى افرادى که به ضعف قلب مبتلا هستند مفید مىباشد، براى رفع سنگ
کلیه و سنگهاى مجارى ادرارى و یرقان ویروسى بسیار نافع است.
۲- بهمن سرخ و سفید را مساوى بسایید و هر روز مقدار ده گرم از آن را با
شربت سیب مخلوط کرده و بخورید. براى تقویت نیروى جنسى و زیاد کردن اسپرم
بسیار نافع است و شهوت مردان را تا حد بىقرارى زیاد مىکند.
۳- آن را نیمکوب نموده و با نخود و بادام نیمکوبشده در آب آنقدر بپزید که
مانند حلیم شود و هر روز آب آن را ناشتا با شکر بخورید. براى فربه کردن
بدن بسیار مفید است.
۴- آن را بسیار نرم بسایید بعد با عسل و کمى نمک طعام مخلوط کرده و شبها بر
چهره ضماد نمایید. جریان خون را در مویرگهاى پوست صورت زیاد کرده و رنگ
چهره را نیکو مىکند.
۵- آن را با زعفران مخلوط نرم بسایید و به صورت شیاف درآورید و شبها در
مهبل بگذارید و بخوابید. براى پاک کردن و خوشبو کردن رحم مفید است.
۶- آن را خرد کنید و بجوشانید بعد آب آن را با زعفران سائیده مخلوط نموده و در رحم تنقیه کنید.
ترشحات غیر طبیعى رحم را متوقف مىسازد و رطوبت زیادى را از بین مىبرد و رحم را معطر مىنماید.
از نظر طب سنتی گیاه پنیرک را معتدل میدانند، اخلاط غلیظ را رقیق و اخلاط خیلی رقیق را معتدل میکند. ساییدگی برگ آن برای شکستگی اعضاء مفید است، ترکیب آن با روغن زیتون برای سوختگی و عقرب گزیدگی مفید است، دم کردهٔ ساقه و برگ آن با شکر، گرفتگی صدا را برطرف میسازد.
در درمان التهابهای تنفسی و جوشهای پوستی کاربرد دارد، دارای ویتامین A و B و C است و در درمان بیماریهای کلیه و مثانه بسیار مؤثر است، ضدسرفه و مرهم سینه است.
برگ و ریشه پنیرک اگر به شکل ضماد درآید و روی دمل یا کورک قرار گیرد باعث میشود تا بسیار سریع سر باز کنند.
جوشاندهٔ آن برای عفونتهای مثانه، اسهال خونی و سرفههای شدید مؤثر و مفید است، دم کردهٔ آن برای کسانی که دچار یبوست و دارای معده و رودههای تنبلی هستند، توصیه میشود.
در درمان برونشیت و استفراغ نیز استفاده میشود، به صورت غرغره در رفع تحریکات مخاط دهان و درد گلو اثر مفیدی دارد و همچنین برای رفع سوزش مجرای ادرار مفید است.
برای رفع جوشهای صورت نیز میتوان از پنیرک استفاده کرد ضمن این که درد و ناراحتیهای محل جوش را تسکین میدهد و به صورت کمپرس یا لوسیون در درمان سوختگیها مؤثر است.
در هندوستان از گیاه پنیرک به عنوان داروی لعابدار نرمکننده و خنککننده استفاده میشود، ۳۰۰ گرم برگ خشک پنیرک را در یک لیتر آب میجوشانند و به عنوان مسکن میخورند.
استعمال جوشانده آن به صورت کمپرس گرم و حمام، در رفع ناراحتیهای بواسیر، بعضی تومورها، ورم پلک چشم و غیره بین مردم معمول است.
از جوشاندن گل و برگ آن در نیم لیتر آب، محلولی به دست میآید که اثر نرمکننده در پوست بدن دارد و به صورت لوسیون مالیدن بر روی پوست، آرامش و نرمی خاصی به افرادی که دارای پوست حساس و لطیف هستند میبخشد.
برای تسکین ناراحتیهای ناشی از تابش گرمای خورشید و آفتاب زدگی، جوشانده ۵۰۰ گرم گل یا ریشه گیاه را در یک لیتر آب تهیه کرده و پس از صاف کردن به ملایمت در محل سوختگی میمالند.
برای رفع سردردهای یک طرفه شدید، دل پیچه، ورم لوزهها، درد گلو و آنژین اثر مفید دارد.
مهمترین اثر اسفرزه، رفع یبوست است. برای درمان این بیماری باید دانهها با مقدار زیادی آب یا مایعات مصرف شود؛ چرا که موسیلاژ سطح دانهها، برای حجیم شدن، احتیاج به آب زیادی دارد تا عملکرد آن به حداکثر برسد. هر دانه 10 برابر حجم خودش متورم میشود و به شکل لعابی ژلاتینی درمیآید و این لعاب منشاء شفابخشی آن در موارد اسهال و یبوست میباشد.
اثر دیگر آن، کاهش کلسترول و چربی خون است. آزمایشها نشان داده است که مصرف روزانه، 15 گرم از اسفرزه در مدت دو هفته، میتواند باعث کاهش 5 درصد کلسترول گردد.
آثار دیگر اسفرزه، شامل اثرات ضد سرفه و ضد التهاب دستگاه گوارش اس